Geschiedenis
Lughnasa (spreek uit: Loenasa) is in oud Iers Lughnasadh, wat "begrafenis bijeenkomst van Lugh" betekend,
in modern Iers is dat "bijeenkomst van Lugh" of "spellen (games) van Lugh".
Lughnasa betekend tegenwoordig dus het feest van de God Lugh.
Lughnasa kondigt het einde van de zomer aan. Dit is de tijd waarin het oogsten begint
(Daimler Blz.16 en
Wikipedia).
De moderne Ierse naam voor het feest en de maand Augustus is Lunasa, in Schotland is dat Lunastal
(Wikipedia).
In Nederland was de God bekend onder de naam Lug, de stad Leiden is naar hem vernoemd
(Lugdunum Batavorum) en
in Frankrijk is de stad Lyon naar Lugh vernoemd
(Lugdunum,
zie ook: Delaney Blz.76,
Frankin Blz.33-34,
Hutton Blz.327,
MacNeill Blz.1).
De God Lugh
De God Lugh is één van de Hoge Koningen van de Tuatha Dé Danann; het volk van de Godin Danu. Lugh is een pan-Keltische God die bij verschillende stammen bekend was. De Ieren kennen hem als Lugh, bij de Welsh is hij bekend als Llew Llew Gyffes en bij de Galliërs als Lugus.Wat we veel tegenkomen is dat de naam Lugh van het Latijnse woord Lux zou komen, wat licht betekend. Ook kwam ik "Kraai" tegen als betekenis voor de naam Lugh (Sjoestedt Blz.42).
Waarschijnlijker is echter dat de naam Lugh / Lugus / Lugos is afgeleid van het proto-Indo-Europese woord Leug(h), en het Keltische woord Lugio, wat "het zweren van een eed" betekend Dat komt ook beter overeen met wat Ceasar over deze God schreef;
|
"Ze schrijven hem de uitvinding van alle kunsten toe, de gids voor elke reis, en zij dichten hem de grootste invloed toe op alle winst en handel" |
Lugh staat bekend onder verschillende benamingen zoals Lamhfada (lange arm), Ildanach (vele vaardigheden) en Samilddanach (hij die alle kunsten beheerst) (Daimler Blz.15-17, Sjoestedt Blz.44 en Ó hÓgáin Blz.311).
De Godin Tailtiu
De oude-Ierse betekenis van Lughnasadh als "begrafenis bijeenkomst van Lugh" heeft te maken met dat zijn pleegmoeder; de Godin Tailtiu zich heeft opgeofferd opdat haar volk kon overleven. Voordat de Tuatha Dé Danann naar Ierland kwamen, woonden daar de Fir Bolg, waartoe Tailtiu behoorde. Nadat de Tuatha Dé Danann Ierland op hen veroverd hadden, zouden ze zijn verdreven. Volgens een ander verhaal kregen de Fir Bolg een vierde deel van Ierland waar ze zich konden vestigen, ze kozen de regio Connacht danwel de regio Meath. Tailtiu had de invasie van Ierland door de Tuatha Dé Danann dus overleefd en kreeg van hen toestemming om een vlakte in Ierland geschikt te maken voor landbouw. Nadat Tailtiu de vlakte gereed had stierf ze door uitputting. Lugh begroef haar hier en de heuvel werd bekend als de heuvel van Tailtiu.Lugh organiseerde op verzoek van zijn stiefmoeder Tailtiu begrafenis festiviteiten om haar te eren en herdenken; Lughnasadh.
Door het offer van de Godin Tailtiu kon er landbouw plaatsvinden en werdt het land geschikt voor de vestiging van een beschaving, mogelijk een echo van een oude scheppingsmythe.
Deze festiviteiten van Lugh; Lughnasa, werden zowel in Ierland als in Lyon gevierd; in Frankrijk maakten de Romeinen hier een feest voor Keizer Augustus van; vandaar de naam Augustus voor deze maand (Daimler Blz.74, Franklin Blz.44-45, MacNeill Blz.1, Marquis Blz.18, Matthews Blz.86 en Ó hÓgáin Blz.311).
Aarde Godin of vegetatie God?
Volgens Robert Graves (Boek: The White Goddess, blz.293-294) is bovenstaande een verwrongen versie van een oudere mythe waarin het niet Tailtiu maar Lugh zelf is die geofferd wordt.Tailtiu is Moeder Aarde en Lugh de Hemelgod die haar geliefde was en later door zijn zoon of kleinzoon gedood wordt. In veel oude mythen wordt de God of de Koning door zijn zoon of kleinzoon gedood en leeft hij in deze jongere versie als herboren voort. Hiermee wordt verwezen naar de Vegetatiegod die door het oogsten wordt gedood en later in de nieuwe vegetatie wordt herboren (Graves Blz.293-294, Lankester Blz.196).
We weten dat Lugh zijn tiranieke grootvader dode, waarin we dit patroon van de Koning die door zijn zoon of kleinzoon gedood wordt herkennen (Ó hÓgáin Blz.311-312).
Doch zoals we hieronder zullen zien, worden de laatst resterende nog te oogsten delen van een veld over het algemeen als vrouwelijk gezien (Matthews Blz.86).
Lughnasa en de oogstperiode
Hoewel de God Lugh dus geen vegetatiegod was (Franklin Blz.7, Hutton Blz.327, Marquis Blz.16), is Lughnasa wel verbonden met de graanoogst. De oude Romeinen en Germanen geloofden dat er een soort onpersoonlijke levenskracht in alles aanwezig was die ze kracht of macht noemden. Deze levenskracht of levensgeest van een bepaalde akker werdt door het oogsten gedood. Wanneer het laatste graan geoogst werdt dan moest deze levenskracht bewaard en overgebracht worden voor het volgende jaar. Met het nieuwe zaaigoed kwam deze levenskracht of levensgeest dan in het volgende jaar weer tot leven (Lankester Blz. 187 en 190).Wanneer dan het graan geoogst werdt, werd de geest van de gewassen van een veld gedreven naar de nog niet geoogste gewassen op dat veld. Zo verbleef dan de geest van het hele veld in de laatst overgebleven graankolven. Deze laatste graankolven kregen dan een bijnaam; Cailleach, Chailleach, Carline, Carley of Wrack (allen Gaelisch en Welshe woorden die oude vrouw betekenen), de oude heks, de koningin, het meisje, de haas of de merrie.
Men was bang om de laatste graankolven te oogsten, zodat men de sikkels vaak van een afstand naar de laatste kolven gooiden of door geblindoekt te maaien. Omdat de geest van het hele veld in de laatste graankolven zou zitten, werden de geoogste laatste kolven ceremonieel getoont.
Wanneer deze kolven later aan het vee gevoerd werden of in het veld geploegd, zou dit geluk brengen. Ook werd er wel een vrouwelijke gestalte van gemaakt en op een ereplaats in huis geplaatst (Hutton Blz.336-337, Marquis Blz.27, Lankester Blz.194-195).
In bepaalde regio's was de angst voor het oogsten van de laatste kolven zo groot, dat men een deel van het veld liet staan en niet oogste, wat op een sterk geloof in een bezielde vegetatie geest of Aarde Godin wijst (Hutton Blz.339).
In veel andere regio's leefde dit minder sterk, veel van de gebruiken rond de laatste graankolven kunnen ook verklaard worden door dat met het oogsten daarvan het werk gedaan was, wat reden tot ceremonie en festiviteiten was (Hutton Blz.337).
Lammas
De Angelsaksen hadden in Engeland hun eigen festiviteiten rond het begin van de oogsttijd; Lammas. Lammas is de gekerstende naam van Lughnasa en komt van het Engelse Loaf-mass; in het Nederlands brood-mis. De eerste rijpe granen werden geoogst en brood van gebakken die dan met Lammas op 1 Augustus in de kerk werdt gewijd. Dit heilige brood werdt dan in vier stukken verdeeld om in de vier hoeken van de graanschuur verbrokkeld te worden, om zodoende een veilige opslagplaatst voor de rest van de nog te oogsten granen te creëren. Lammas was een belangrijke dag met markten, het kiezen van locale afgevaardigden, het betalen van huren en het openen van gemeenschappelijke gronden (Franklin Blz.8, Hutton Blz.330-331, Lankester Blz.199, Marquis Blz.23 & 29 ).Oeroud feest
Lughnasa is een eeuwenoud oogstfeest dat begin Augustus gevierd wordt, of in het weekend daar het dichts bij. We komen Lughnasa al tegen in de Tochmarc Emire (The Wooing of Emer), een tekst die zeker tot de 8ste eeuw teruggaat (Hutton Blz.327).Lughnasa was een tijd van schaakspelen, balspelen, wedstrijden in vaardigheden en kracht, paardenraces, en ook werden er proef-huwelijken gesloten. Het paar legde de handen in een gat in een steen en beloofden een jaar en een dag samen te leven. Daarna beslisten ze of ze uit elkaar zouden gaan of niet. (Daimler Blz.75, Marquis Blz.18-19, Matthews Blz.83, Ó hÓgáin Blz.311).
In Ierland was een andere naam voor Lughnasa "Bron-Trogain"; bron betekend voortbrengen en trogian betekend de Aarde of de grond, dus Bron-Trogian betekend het voorbrengen van de vruchten van de Aarde; de oogst. De betekenis van het woord "bron" had ook te maken met leed en nood. In de Tochmarc Emire (The Wooing of Emer) lezen we over "Bron-Trogain" dat "de Aarde dan zucht onder het gewicht van de vruchten", wat mogelijk de zwangerschap van een Aarde Godin suggereert die de vruchten van de oogst baart.
In de Ierse Ulstercyclus komen we vier belangrijke jaarfeesten tegen: Samhain, Imbolc, Beltane en Bron-Trogain. Bron-Trogain is blijkbaar een oudere naam van dit feest, dat ook onder deze naam verbonden blijkt te zijn met de begravenis locatie van een Godin. (Franklin Blz.8 en 47, Marquis Blz.22)
Het feest is dus gelinkt met het overlijden van een Godin, met Bron-Trogain een Aarde Godin en bij Lughnasa de Aarde Godin Tailtiu. Met de oogst periode begint de herft (van harvest, oogst), worden de dagen korter en gaan we richting de winter; de natuur, Moeder Aarde, sterft terwijl ze ons haar vruchten geeft om de winter te overleven.
